Καθώς σήμερα κυκλοφορούν πάρα πολλά διαφορετικά είδη προβιοτικών, αρκετοί από εμάς δεν μπορούμε να αποφασίσουμε ποιο προβιοτικό είναι το ιδανικό για εμάς.
Η επιλογή του καταλλήλου προβιοτικού σκευάσματος εξαρτάται από μία σειρά παράγοντες, όπως τα στελέχη των βακτηρίων που περιέχει, τον αριθμό τους καθώς και αν περιλαμβάνει πρεβιοτικά.
Ορισμένες έρευνες έχουν δείξει ότι τα προβιοτικά βοηθούν στη διατήρηση της υγείας του εντέρου, ενώ μπορούν να ανακουφίσουν και από τα συμπτώματα αρκετών παθήσεων.
Το παρόν άρθρο αποτελεί έναν οδηγό που περιέχει πληροφορίες σχετικά με τη χρήση του κάθε στελέχους προβιοτικών, καθώς και τι πρέπει να γνωρίζουμε πριν την επιλογή του καταλλήλου σκευάσματος.
Τα προβιοτικά είναι ζωντανοί μικροοργανισμοί που μπορούν να προσφέρουν οφέλη στον ξενιστή, εφόσον χορηγούνται στις κατάλληλες δόσεις.
Ο οργανισμός του ανθρώπου περιέχει εκατομμύρια βακτήρια, τα περισσότερα από τα οποία βρίσκονται στο έντερο και συνιστούν το εντερικό μικροβίωμα.
Το μικροβίωμα κάθε ανθρώπου είναι μοναδικό και ορισμένες έρευνες έχουν δείξει ότι η ανάπτυξή του ξεκινά πριν τη γέννηση. Έρευνες έχουν διαπιστώσει επίσης ότι το μικροβίωμα μεταβάλλεται κατά τη διάρκεια της ζωής ανάλογα με τη διατροφή, τον τρόπο ζωή και την έκθεση σε διάφορους περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Τα προβιοτικά επάγουν τον αποικισμό του εντέρου από ωφέλιμα βακτήρια τα οποία αποτελούν σημαντικό κομμάτι του ανοσοποιητικού συστήματος. Τα βακτήρια του εντέρου έχουν αρκετές λειτουργίες και μπορούν να επηρεάσουν διάφορες πτυχές της υγείας, όπως το βάρος, τη διάθεση και τη φλεγμονή.
Τα τελευταία χρόνια, ένα μεγάλο κομμάτι της έρευνας έχει επικεντρωθεί στον τρόπο που επηρεάζεται η υγεία από τα προβιοτικά, αλλά και πως συμβάλλουν τα τελευταία στον κίνδυνο εμφάνισης ορισμένων παθήεων.
Αρκετά προβιοτικά περιέχουν 2 ή περισσότερα στελέχη βακτηρίων ή μυκήτων. Περιέχουν επίσης πρεβιοτικά, δηλαδή ουσίες τις οποίες χρησιμοποιούν τα προβιοτικά ως τροφή. Ένα σκεύασμα που περιέχει τόσο προβιοτικά όσο και πρεβιοτικά, λέγεται συνβιοτικό.
Τα περισσότερα προβιοτικά σκευάσμτα περιέχουν τα είδη Lactobacillus και Bifidobacterium, ωστόσο υπάρχουν αρκετά άλλα είδη που θεωρούνται ωφέλιμα για την υγεία. Σύμφωνα με ορισμένες έρευνες, διαφορετικά στελέχη του ιδίου είδους βακτηρίων μπορεί να έχουν διαφορετικές επιδράσεις στην υγεία.
Αρκετοί άνθρωποι παίρνουν προβιοτικά προληπτικά για τη διατήρηση της υγείας τους. Ωστόσο, συχνά τα προβιοτικά μπορεί να χορηγηθούν για την αντιμετώπιση ενός συγκεκριμένου προβλήματος υγείας. Στην περίπτωση αυτή, μόνο ο γιατρός μπορεί να αποφασίσει ποιο είναι το κατάλληλο προβιοτικό σκεύασμα, καθώς διάφορες κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι συγκεκριμένες συνθέσεις και δοσολογίες είναι πιο αποτελεσματικές για την κάθε νόσο.
Τα προβιοτικά χορηγούνται είτε σε μορφή συμπληρώματος είτε ως καλλιέργειες που προστίθενται σε διάφορα τρόφιμα ή ποτά.
Τα φυσικά προϊόντα ζύμωσης (όπως το kimchi και το kombucha) περιέχουν επίσης αρκετά ωφέλιμα βακτήρια.
Οι εταιρίες που παρασκευάζουν προβιοτικά υπολογίζουν τις ποσότητες των βακτηρίων σε CFUs (colony-forming units). Ορισμένα συμπληρώματα προβιοτικών μπορεί να περιέχουν ακόμη και δισεκατομμύρια CFU. Τα τρόφιμα στα οποία έχουν προστεθεί προβιοτικά, φέρουν συνήθως χαμηλότερες ποσότητες βακτηρίων σε σχέση με τα παραπάνω συμπληρώματα. Γενικά, όταν τα προβιοτικά χορηγούνται για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων παθήσεων, είναι προτιμότερο να λαμβάνονται συμπληρώματα (δηλαδή υψηλότερα CFU), ενώ όταν χορηγούνται προληπτικά πρέπει να προτιμώνται τα τρόφιμα (χαμηλότερα CFU).
Ορισμένα σκευάσματα μπορεί να περιέχουν επίσης πρεβιοτικά, προσφέροντας έτσι τροφή στα προβιοτικά βακτήρια. Η διαδικασία αυτή οδηγεί σε παραγωγή λιπαρών οξέων βραχείας αλύσου, τα οποία βοηθούν στη διατήρηση της υγείας του εντέρου και του ανοσοποιητικού συστήματος.
Έρευνες έχουν δείξει ότι η μέγιστη αποτελεσματικότητα των πρεβιοτικών διασφαλίζεται όταν φτάνουν στο παχύ έντερο ξεπερνώντας την πέψη. Μία από τις συχνότερες κατηγορίες πρεβιοτικών που προστίθενται στα συμπληρώματα και τα τρόφιμα είναι οι ολιγοσακχαρίτες.
Αρκετοί άνθρωποι έχουν ευαισθησία στα πρεβιοτικά και η αυξημένη κατανάλωση των ουσιών αυτών μπορεί να προκαλέσει μετεωρισμό ή διάρροια. Για να προληφθούν οι παραπάνω ανεπιθύμητες ενέργειες, τα πρεβιοτικά πρέπει να λαμβάνονται μαζί με γεύματα που περιέχουν φυτικές ίνες και άμυλο.
Μία μελέτη του 2018 διαπίστωσε ότι «τα ισχυρότερα δεδομένα για τα προβιοτικά αφορούν την πρόληψη και θεραπεία» 5 παθήσεων:
Οι επιδράσεις των προβιοτικών μπορεί να διαφέρουν ανάμεσα στα δύο φύλα.
Σε μία έρευνα του 2014, οι επιστήμονες χορήγησαν βακτήρια Lactobacillus rhamnosus σε άνδρες και γυναίκες με παχυσαρκία. Από τα αποτελέσματα διαπιστώθηκε ότι οι γυναίκες έχασαν βάρος και λίπος με την προσέγγιση αυτή, ενώ δεν ξαναπήραν τα κιλά μετά την ολοκλήρωση της έρευνας. Αντιθέτως, η θεραπεία αυτή στους άνδρες δεν ήταν εξίσου αποτελεσματική.
Μία άλλη έρευνα που εξέτασε ασθενείς με λοίμωξη από Salmonella έδειξε ότι η χορήγηση του Lactobacillus plantarum έχει διαφορετικές επιδράσεις στα δύο φύλα. Αν και διαπιστώθηκε ότι το παραπάνω προβιοτικό δεν είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό στην αντιμετώπιση της νόσου, οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι οι άνδρες και οι γυναίκες παρουσίασαν διαφορετικά συμπτώματα από τη νόσο.
Τα βακτήρια που βρίσκονται στο έντερο μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά το σωματικό βάρους ενός ατόμου. Μία έρευνα του 2009 έδειξε ότι οι παχύσαρκοι ασθενείς έχουν μειωμένη βακτηριακή ποικιλότητα.
Μία μικρή μελέτη του 2019 διαπίστωσε ότι οι εθελοντές που ακολούθησαν μία διατροφή χαμηλών θερμίδων για 15 εβδομάδες παρουσίασαν σημαντικές μεταβολές στη σύνθεση του εντερικού μικροβιώματος. Σημειώθηκε επίσης μείωση στον πληθυσμό των βακτηρίων που σχετίζονται με την αθηροσκλήρωση.
Αρκετά δεδομένα δείχνουν επίσης ότι τα βακτήρια του εντέρου παίζουν σημαντικό ρόλο στην απώλεια βάρους.
Ορισμένοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι η χορήγηση συμπληρωμάτων με συνβιοτικά που περιέχουν στελέχη όπως το Lactobacillus gasseri, μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στην απώλεια βάρους. Η προσθήκη συγκεκριμένων φυτικών ινών στη διατροφή μπορεί να ενισχύσει επίσης σημαντικά την παραπάνω δράση.
Μία μελέτη του 2019 εξέτασε τη σύνδεση ανάμεσα στα προβιοτικά και τις επιδράσεις τους στην παχυσαρκία. Όπως διαπιστώθηκε, υπάρχουν συγκεκριμένα στελέχη βακτηρίων που σχετίζονται με τη νόσο και η χορήγηση συγκεκριμένων βακτηριακών στελεχών μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της κατάστασης αυτής. Ειδικότερα, το Bifidobacterium ήταν αυτό που συνδέθηκε με τη μεγαλύτερη μείωση του δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ).
Αρκετές έρευνες έχουν εξετάσει την αποτελεσματικότητα των Lactobacillus και Bifidobacterium, ωστόσο τα δεδομένα προς το παρόν δεν επαρκούν για να γνωρίζουμε ποια είναι η κατάλληλη δόση και διάρκεια θεραπείας για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.
Μία μελέτη του 2018 διαπίστωσε ότι τα προβιοτικά μπορεί να προκαλέσουν μείωση του σωματικού βάρους και του συνολικού λίπους στον οργανισμό. Ωστόσο, δεν έχουν δημοσιευτεί ακόμα αρκετές έρευνες που να επιβεβαιώνουν την παραπάνω δράση.
Τα προβιοτικά έχουν επίσης χρησιμότητα στη διατήρηση της υγείας του εντέρου και την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων από αυτό.
Το εντερικό τοίχωμα μπορεί να υποστεί βλάβες, γεγονός που οδηγεί σε αυξημένη διαπερατότητα. Η τελευταία επιτρέπει σε αρκετά μόρια να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος, με αποτέλεσμα να προκαλείται φλεγμονή και ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος.
Τα αντιβιοτικά καταστρέφουν τόσο επιβλαβή όσο και ωφέλιμα βακτήρια, γεγονός που συχνά οδηγεί σε εμφάνιση συμπτωμάτων, όπως η διάρροια. Η ταυτόχρονη λήψη προβιοτικών, ωστόσο, μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων αυτών, καθώς βοηθά στον αποικισμό του εντέρου με ωφέλιμα μικρόβια.
Συγκεκριμένα, ο προβιοτικός μύκητας Saccharomyces boulardii είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικός στην πρόληψη και θεραπεία της διάρροιας που σχετίζεται με τα αντιβιοτικά ή τις λοιμώξεις. Ο μύκητας είναι επίσης αποτελεσματικός στη θεραπεία του συνδρόμου ευερεθίστου εντέρου και των φλεγμονωδών νόσων του εντέρου.
Ορισμένες έρευνες έχουν δείξει ότι τα προβιοτικά μειώνουν το χρόνο που χρειάζεται η τροφή για να διέλθει διαμέσου του εντέρου κατά 12.4 ώρες ενώ αυξάνουν τις εντερικές κινήσεις κατά 1.3 την εβδομάδα.
Συγκεκριμένα, το στέλεχος Bifidobacterium lactis είναι αυτό που προσφέρει τα περισσότερα οφέλη για τις εντερικές κινήσεις και την αντιμετώπιση του μετεωρισμού.
Τα βακτήρια του εντέρου συνδέονται και επικοινωνούν μεταξύ τους χρησιμοποιώντας το νευρικό σύστημα του ανθρώπου. Μία μελέτη του 2016 έδειξε ότι ορισμένα προβιοτικά στελέχη μπορούν να προσφέρουν οφέλη στην αντιμετώπιση των διαταρχών της διάθεσης και των παθήσεων που σχετίζονται με τους νευροδιαβιβαστές.
Αρκετές έρευνες έχουν δείξει ότι τα Bifidobacterium και Lactobacillus μπορούν να ανακουφίσουν από τα συμπτώματα του άγχους, της κατάθλιψης και της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής, βελτιώνοντας παράλληλα και τη μνήμη.
Πηγή: Δρ. Αντώνιος Δημητρακόπουλος, pathologia.eu